Gebiedsgerichte Werking

Gebiedsgerichte werking als antwoord op de grote uitdagingen van de toekomst

In Vlaanderen vragen vele van de meest urgente en meest actuele uitdagingen om een aanpak op bovenlokale schaal. Denk bijvoorbeeld aan een integraal droogte- en waterbeleid, aan de mobiliteit van de toekomst, aan het op elkaar aansluiten van groengebieden… Geen van deze uitdagingen stopt aan een gemeentegrens. Interlokale bestuurlijke antwoorden zijn echter vaak ontoereikend.

Bij al deze uitdagingen is de indeling en het gebruik van de ruimte cruciaal. De ruimtevraag in Vlaanderen is op veel plaatsen echter groter dan het aanbod. Nieuwe visies en nieuwe functies op het terrein hebben bovendien vaak een directe impact op de omgeving en op haar veelheid aan wensen en noden. Wanneer op een bepaalde plek ruimte wordt gecreëerd voor een bepaalde sector, heeft dat gevolgen voor alle andere sectoren. Wanneer één puzzelstuk verschuift, moet de hele puzzel worden verlegd. Het is dus nodig om een integrale blik op ruimte te hanteren, die rekening houdt met de verwevenheid van de verschillende beleidsthema’s.

Om aan deze twee praktische aspecten van beleidsuitvoering tegemoet te komen – de bovenlokale schaal en een geïntegreerd beleid – blijkt het opzetten van een gebiedsgerichte werking de juiste aanpak.

Een gebiedsgericht project betekent de opstart van een projectmatig beleidsdomeinoverschrijdend samenwerkingsverband binnen een bepaald gebied om er een specifiek actieprogramma op maat op te stellen en uit te voeren, vertrekkend vanuit de problematiek van dat specifieke gebied. Het doel van de gebiedsgerichte werking is dus steeds om een regiospecifiek en complex probleem op te lossen met maatwerk. Gebiedsgerichte werking is vanwege haar aard dan ook een zeer geschikte, praktische methode om mee te werken aan de realisatie van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen.

Gebiedswerking steunt op breed gedragen partnerschappen

Een hoeksteen van gebiedsgerichte werking is het opzetten van partnerschappen met alle relevante actoren uit federale, Vlaamse en/of lokale overheden; middenveldorganisaties en/of verenigingen. Op die manier is er verticale verbinding tussen de verschillende beleidsniveaus en horizontale verbinding tussen verschillende sectoren en beleidsdomeinen. De samenwerking verloopt steeds in onderling overleg en op gelijkwaardige basis. Op die manier zorgt de gebiedsgerichte werking voor een aanpak van de grote vraagstukken die niet alleen een gezamenlijk, maar ook een gedragen antwoord oplevert.

Gebiedsgerichte werking als basistaak van de provincies

Volgens het Provinciedecreet zijn de provinciale taken als volgt:

• bovenlokale taakbehartiging, streekgericht en gericht op realisaties binnen de grenzen van het grondgebied van de provincie;

• ondersteunende taken op verzoek van andere overheden;
• het nemen van initiatieven met het oog op gebiedsgerichte samenwerking.

Deze drie decretale komen bij uitstek samen in de gebiedsgerichte werking van de provincies. Bovendien vermeldt het decreet expliciet de provinciale rol als initiatiefnemer van gebiedsgerichte werking.

Gebiedsgerichte werking stemt dan ook overeen met de natuurlijke positie en het DNA van de provincies. De provincies zijn immers van nature lokaal verweven. Hun positie tussen de verschillende bestuursniveaus laat hen toe om een coördinerende, objectieve en overkoepelende rol op te nemen. Provincies hebben bovendien de stuwende kracht om het beleid van de verschillende beleidsniveaus ook praktisch om te zetten naar een breed gedragen uitvoering. 

Bij haar rol als regisseur van de gebiedsgerichte werking, neemt de provincie verschillende taken op. De provincie:

1. capteert gebiedsgerichte vraagstukken die bovenlokale bestuurlijke oplossingen nodig hebben;
2. intermedieert bij het samenbrengen van de beslissingen en/of noden van verschillende beleidsniveaus en beleidsthema’s (door de betrokken partners samen te brengen in een gebiedsprogramma/partnerschap, met het oog op een gezamenlijk en gedragen actieplan);
3. faciliteert de uitvoering van dit beleid (door voor elke actie in het gebiedsprogramma de juiste actoren samen te brengen);
4. coördineert de effectieve uitvoering (op basis van een concreet stappenplan met taakverdeling tussen de partners);
5. stuwt het gebiedsprogramma (door actief naar nieuwe kansen en middelen te zoeken in een snel wijzigende maatschappij en zo de langetermijnvisie te realiseren, mét inpassing van mogelijke actuele, nieuwe noden).

De provincie is de ideale en meest efficiënte regisseur van gebiedsgerichte werking

De 5 Vlaamse provincies nemen bovenstaande taken  met succes en tot algemene waardering op. Dit is geen toeval. De provincies bezitten immers een aantal unieke kenmerken die van hen de ideale en meest efficiënte regisseur maken van een gebiedsgerichte aanpak. De provincies bezitten immers:

• voldoende bestuurskracht;
• voldoende terreinkennis;
• interne expertise in meerdere grondgebonden materies;
• de positie van objectieve partner;
• mogelijkheden tot afstemming over beleidsdomeinen heen;
• van nature uit een bovenlokaal perspectief.

Die combinatie van troeven laat de provincie toe uit te blinken in de cruciale onderdelen van de gebiedsgerichte aanpak.

Kortom, de provincie pakt als ’streekmotor’ uitdagingen vast en maakt de oplossing mee tot realiteit. Met de gebiedsgerichte werking kan de provincie bovenlokale antwoorden op gebiedsgerichte vraagstukken aanreiken en zo grote, actuele uitdagingen aangaan. Via deze werking worden regionale en interbestuurlijke beleidsbeslissingen ook omgezet naar gecoördineerde acties op het terrein én ondersteunen de provincies de andere bestuursniveaus bij de aanpak van de grote uitdagingen en transities van deze tijd.

Voorbeelden

Enkele voorbeelden illustreren duidelijk wat gebiedsgericht werken is, hoe het vorm krijgt en wat de meerwaarde ervan is:

 

• Het gebiedsprogramma 'Groen Kruis' in de Provincie Antwerpen (meer voorbeelden vind je hier)
• Landschapsproject Rodeland in de Provincie Oost-Vlaanderen
• De Ijzer- en Handzamevallei in de Provincie West-Vlaanderen
• Strategisch project Zennevallei in de Provincie Vlaams-Brabant
• Nieuw masterplan voor UHasselt Campus Diepenbeek in de Provincie Limburg (meer voorbeelden vind je hier)