13 september 2023 | Op 12 september trokken buurtbewoners de laarzen aan voor kennismaking met het toekomstige natuurrecreatiezone Merksem. De geïnteresseerden zagen zo op het terrein zelf hoe Provincie Antwerpen, district Merksem en Regionaal Landschap de Voorkempen een verwaarloosd stuk groen willen inrichten met onder meer groene speel- en beleefzones, een vernieuwde hondenweide en ruimte voor waterbuffering.
Tussen de E19 en de IJsvogelstraat in Merksem, in de stadsrand van Antwerpen, ligt een wat vergeten groengebied van om en bij 515 are. De watergevoelige zone is sinds 2007 ingekleurd als buffergebied en als parkgebied. In 2012 zijn er groepjes bomen aangeplant en kwam er een hondenweide. Sindsdien is de zone echter onaangeroerd. Provincie Antwerpen, district Merksem en Regionaal Landschap de Voorkempen willen het gebied nu omvormen naar een beter toegankelijke zone met ruimte voor groen en water, waar het ook goed wandelen, spelen en genieten is.
“Na de bomenplantactie in 2012 is de zone niet verder ingericht, aangeplant of beheerd”, vertelt gedeputeerde Luk Lemmens. “Ook naburige grote infrastructuurwerken zoals Ringpark Groenendaal en het spoorproject Oude Landen hebben de zone niet opgenomen. Nochtans ligt het op een interessante plek: vlakbij natuurgebied Oude Landen en het Fort van Merksem. In de ruimere omgeving vind je ook de Bospolder, het Peerdsbos en het toekomstige Ringpark Groenendaal. De nieuwe natuurrecreatiezone vormt zo een schakel in het provinciale gebiedsprogramma Groen Kruis, waarmee we bestaande open ruimte in de noordoostelijke rand van Antwerpen versterken en verbinden.”
Evenwicht tussen natuur en recreatie
De natuurrecreatiezone is niet alleen interessant in de overkoepelende visie van de Groen Kruis-verbindingen. Ook districtsschepen Dominique Kums ziet duidelijke voordelen: “Momenteel ligt de zone er niet meteen uitnodigend bij en is ze, op de hondenweide na, niet goed gekend in de omgeving. De toegangen zijn nergens echt aangegeven en in de lente en zomer overwoekeren planten de enige weg. Met de herinrichting tot een natuurrecreatiezone zetten we een belangrijke stap om de Merksemnaren meer toegankelijk groen in eigen buurt te geven. In deze wijk met vele appartementsblokken en omringd door drukke verkeersassen zal deze groenzone de noodzakelijke verpozing bieden aan kinderen, adolescenten en volwassenen. Het wordt echt een plek waar we recreatie op een slimme manier koppelen met natuur en klimaat.”
Tijdens de wandeling op 12 september kregen geïnteresseerde buurtbewoners alvast tekst en uitleg door Frank Van Baelen, landschapsarchitect bij Regionaal Landschap de Voorkempen. “We voorzien wilde speelnatuur waar kinderen kunnen ravotten, terwijl hun ouders vanop de houten picknickplekken een oogje in het zeil houden. Actief zijn in de natuur is iets wat we volop willen stimuleren. Maar net zo goed kan je hier gewoon wat chillen en zitten op de hangplek of boomstammen.”
Dinsdagavond toonden de aanwezige wijkbewoners alvast veel interesse voor de verbeterde toegankelijkheid en het grote aantal bijkomende wandelpaden. Bij de bewoners waren ook heel wat hondenbaasjes. Zij waren blij met de plannen voor een uitbreiding van de hondenweide. “Fijn dat ook daar bomen worden aangeplant, want in volle zon is het nu soms echt te warm voor onze dieren”, zegt hondenoppasser Fien.
Buurbewoonster Lieve woont al meer dan veertig jaar in de wijk en volgt aandachtig de uitleg: “Ik vind het een mooi project en om nu te horen dat de werken hopelijk al voor Kerstmis zouden starten, is een aangename verrassing.” Enkele buren maken al op slag plannen voor een inhuldigingsfeestje tegen eind volgend jaar.
Voorontwerp met aandacht voor wandelen, groen en water
In het voorontwerp is naast een focus op groen en recreatie ook aandacht voor aanpassing aan klimaatverandering. Het projectgebied ligt in ‘permanent nat gebied’. Het grondwater staat er het hele jaar door gemiddeld hoog, het water sijpelt hier moeilijk in de bodem.
Het project wil daarom het terrein deels uitdiepen zodat meer ruimte ontstaat om neerslag op te vangen. De natuurrecreatiezone zelf nodigt uit tot spel: met verschillende houten spelstructuren beleven kinderen hier spetterende avonturen.
Met de extra inheemse beplantingen ontstaat een meer gevarieerd landschap en geraakt de natuur er beter in balans. De zone krijgt vier publieke toegangen en er komen meerdere natuurlijke paden op het terrein. De kleine bunker op het terrein verdwijnt. Aan de oostzijde kunnen honden zich uitleven in de grotere, natuurlijke hondenlosloopzone.
Het project wordt gefinancierd door het Agentschap Natuur en Bos van de Vlaamse overheid, provincie Antwerpen en het district Merksem.
