Algemeen Directeur Anton De Ryckere van de Vereniging Vlaamse Provincies gaf zaterdag 14 oktober een eerste reactie op de 'Visie op de toekomst van het lokaal & binnenlands bestuur in Vlaanderen' uitgewerkt door het Steunpunt Bestuurlijke Vernieuwing

"De provincies zijn deel van de oplossing om Bestuurlijk Vlaanderen terug in beweging te zetten. De vijf Vlaamse provincies zijn de ideale partner om de bestuurlijke verrommeling met meer dan duizend tussenstructuren in Vlaanderen tegen te gaan, om beleid mogelijk te maken ten voordele van ondernemingen, verenigingen en burgers, om stilstand te vermijden."

Hieronder kan u zijn volledig tussenkomst terugvinden:

Beste aanwezigen,
Beste professoren,

Dank voor de gelegenheid om namens de Vereniging Vlaamse Provincies, onze eerste feedback te mogen geven. Ook dank voor de studie zelf, het is een grondige poging om een visie voor een bestuurlijk Vlaanderen uit te werken.

Maar wat de provincies betreft, zal het u niet verbazen dat ik niet akkoord ga met de voorgestelde visie.

De studie beschrijft eigenlijk maar twee scenario’s: je schaft de provincies af, met een hoop voorwaarden, of, maar spijtig genoeg niet uitgewerkt, je gebruikt ze als oplossing voor de bestuurlijke uitdagingen. Ik wil vandaag kort beide bespreken.

Maar ik wil hier eerst een noodkreet vertolken. Een noodkreet die we steeds vaker horen, van burgers, bedrijven, middenveld, journalisten, en ja, ook van politici.

Dit land, zowel federaal als Vlaams, zit vast. Er worden nog amper beslissingen genomen. Er is geen manoeuvreerruimte meer.

De discussies die wij vandaag voeren, Gaan over beslissingen en beleid mogelijk maken, En liefst snel, zonder jarenlange bestuurlijke stilstand.

Welnu, twee scenario’s.

Het eerste scenario is bijna politieke en bestuurskundige fantasie. Het tweede scenario is realistisch en constructief.

Laat ik beginnen met die fantasie. Deze studie schrijft dat de provincies kunnen worden afgeschaft, onder voorbehoud van het vervullen van een hele reeks noodzakelijke, voorafgaandelijke hervormingen.

Dus laat ons eens kijken naar die hervormingen.

Als de gemeenten fusioneren, tot er 80, misschien 100 overblijven,
Als de Vlaamse administraties zich daadwerkelijk gebiedsgericht organiseren,
Als Vlaanderen voldoende middelen overhevelt naar de gemeenten,
Als Vlaanderen en de gemeenten volledig alle provinciale bevoegdheden overnemen, en die volledig financieren,
Als alle tussenliggende structuren worden gealigneerd,
Als er nieuwe performante bovenlokale structuren komen,
Als de volledige politieke cultuur, zowel Vlaams als lokaal drastisch verandert,
Als aan al die hervormingen is voldaan, én in de juiste volgorde,
dàn kunnen de provincies volgens de studie worden afgeschaft.

Is er iemand in bestuurlijk en politiek Vlaanderen die denkt dat dit werkelijk kan, snel kan, dit binnen de voorgestelde timing kan? Dat dit kan zonder chaos, verschraling en kostelijke versnippering? Zelfs de voorliggende studie twijfelt hieraan.

Maar ergens anders in de studie, pagina 111, staat dan ook weer als uitgangspunt dat de provincies niét afschaffen, een afgesloten hoofdstuk is. Ik vind dat voor een wetenschappelijke studie een opmerkelijk uitgangspunt en een gemiste kans om niet alle opties te willen onderzoeken omdat het ‘afgesloten hoofdstuk’ zou zijn, of ‘politiek niet haalbaar’ zou zijn.

Maar zijn de aangehaalde hervormingen wél politiek en bestuurlijk haalbaar?

Want laat ons eens kijken naar de realiteit op het terrein.

Gemeenten die fusioneren?
Referendum na referendum spreken inwoners zich uit tegen fusies.
Gaat dat opeens veranderen?
Gaan we verplicht fusioneren zonder enig draagvlak?

Middelen die worden overgeheveld, en bevoegdheden die worden overgenomen. Hier moeten we zelfs niet praten over toekomstscenario’s, het volstaat te kijken naar het verleden, namelijk toen 5 jaar geleden de persoonsgebonden bevoegdheden werden uitgekanteld.

Zo is het cultuurbeleid van de 5 provincies vervangen door 19 intergemeentelijke samenwerkingen ‘cultuur’. 19 samenwerkingsverbanden, die dan nog maar 148 van de 300 lokale besturen dekken, niet eens de helft.
Is dit verrommeling tegengaan? Is dit efficiënter bestuur?

Er is toch niemand die durft beweren dat dat een groot succes was? We zien elke dag tot wat een ongelofelijke verschraling en besparing dit heeft geleid inzake cultuur, sport en welzijn.

Willen we dit echt nog eens proberen, nu met ‘harde’ bevoegdheden als economie, ruimtelijke ordening, of waterbeleid?

En gaan we nu met z’n allen zeggen:
ja, dat kan allemaal lukken, dat gaan we doen. 
We gaan daarvoor de mensen en middelen verzamelen.
We gaan daarvoor heel de politieke cultuur veranderen.

Of gaan we toch allen samen voor die tweede optie? De optie die van in het begin door de studie werd uitgesloten. En dat is dat we de provincies eindelijk zien als hét bovenlokale niveau in het Vlaamse bestuurlijk landschap.

Want er is een bovenlokaal niveau nodig. Een bovenlokaal niveau met mensen en middelen die als hefboom worden ingezet om beleid te maken. Om gemeenten te ondersteunen en problemen aan te pakken die gemeentegrenzen overstijgen, Om meerwaarde voor de burger te creëren.

De studie zegt dit ook, zelfs met fusies zal bovenlokale afstemming en samenwerking nodig blijven. Dit zien we in de honderden bestaande tussenstructuren.

Maar zoals Minister Somers in de Zevende Dag terecht zei: “We hebben in Vlaanderen meer dan 2000 verschillende intergemeentelijke samenwerkingen, een kat vindt er haar jongen niet in terug”

Dus is de echte vraag: wat is de ideale bovenlokale structuur, die ervoor zorgt dat gemeenten kunnen draaien en functioneren, dat projecten kunnen worden opgestart, dat de besluitvorming niet vastloopt?

En dan durf ik zeggen, dat de provincies dat zijn.

En de eerste, zeer eenvoudige reden: de provincies bestaan, wij werken. Wij moeten niet worden uitgevonden. Je moet geen nieuwe structuren creëren.

Een tweede reden is dat wij geaccepteerd worden, de provincies hebben weldegelijk draagvlak. Want duizenden lokale besturen, verenigingen, Vlaamse administraties, ondernemingen en burgers werken elke dag samen met de provincies om beleid te voeren, om met provinciale steun en expertise het verschil te maken.

Ook het Provinciaal onderwijs wordt algemeen geroemd door ondernemersnetwerken en bedrijven voor hun sterk STEM onderwijs.

Ten derde: we hebben de ideale schaalgrootte. Gemeenten, ook als ze fusioneren, of de 15 referentieregio’s, blijven te beperkt om een sterk bovenlokaal beleid te kunnen voeren. Dit bewijzen tal van voorbeelden in het buitenland.

En ten vierde: de provincies zijn een democratisch en geen technocratisch niveau. Dus hier geen nauwelijks betwistbare of zelfs latente beslissingen.

Want in tegenstelling tot de vele intercommunales, die door lokale besturen niet grondig worden opgevolgd wegens geen tijd of expertise, zijn de provincies een democratisch bestuur, dat beleidskeuzes kan en durft maken, en daarop afgerekend kan worden.

Dus ik vraag u: kijk nu eindelijk eens voorbij het cliché. Vergeet de historische anekdotes. En kijk eens echt naar het terrein zoals het vandaag is.

De provincies zijn vijf moderne, goed draaiende Vlaamse bovenlokale structuren. Met terreinkennis en expertise. Die elke dag werken om het beter te doen. We genieten het vertrouwen van de gemeenten. En we zijn nu al vaak uitvoerders en versterkers van Vlaams beleid.

Wij zijn “Bovenlokaal Vlaanderen”.
Als u open wil discussiëren, zijn wij graag een partner.
Samen doen we het werken.
Samen komen we tot oplossingen.

Want Vlaanderen dreigt vast te lopen.
De provincies zijn als “Bovenlokaal Vlaanderen” niet het probleem, maar een deel van de oplossing.

Waarom zou je dat weggooien? Dit zou eerst leiden tot minstens zes jaar bestuurlijke stilstand om te onderzoeken, praten, discuteren… zonder beleid, zonder ondersteuning, zonder vooruitgang voor de burger. Deze luxe hebben we simpelweg niet.

Beste aanwezigen, Ik ben mijn tussenkomst begonnen met te zeggen dat er twee scenario’s zijn, de provincies afschaffen, of de provincies zien zoals ze echt zijn. Wij willen over beiden nadenken.

Maar scenario 1 is eigenlijk politieke fantasie.

Dus stap mee in scenario twee, wij willen samenwerken om Bestuurlijk Vlaanderen opnieuw uit te vinden,
met duidelijke bevoegdheden,
met duidelijke kerntaken,
met vijf slagkrachtige bovenlokale besturen, die bestaan.

Dit scenario is realistisch, heeft draagvlak en kan op korte termijn uitvoering krijgen. Laat ons samen werken aan oplossingen

Want Vlaanderen mag, wil en kan niet vastlopen.
Ik dank u.